ស្តូបវត្តតាលាស់ចាស់, ស្តូបវត្តកោះកែវ
រណ្ដៅនៅជុំវិញបរិវេណវត្តតាលាស់ចាស់ជាច្រើន សុទ្ធតែត្រូវប្រជាជនគាស់នៅក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៩។ ឆ្អឹងជាច្រើនដែលប្រជាជនបោះគរនៅមាត់រណ្ដៅ ត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានប្រមែប្រមូលយកទៅដាក់នៅក្នុងបូជនីយដ្ឋានមួយ ក្នុងទីវត្តតាលាស់ចាស់ ដែលបានសាងសង់ឡើងនៅក្រោយការគាស់បន្តិច។ ចំនួនអដ្ឋិធាតុដែលគាស់បាននេះ មានចំនួនច្រើនអនេក។
ស្តូបវត្តបឹងរ៉ៃ
រហូតមកដល់ឆ្នាំ១៩៩៥ ចៅអធិការវត្តបឹងរ៉ៃបានប្រើប្រាស់កុដិធំចំនួន២កន្លែងដែលខ្មែរក្រហម ធ្លាប់បានប្រើប្រាស់ធ្វើជាមន្ទីរសន្ដិសុខធំជាងគេប្រចាំស្រុកស្វាយជ្រុំ ធ្វើជាកុដិសម្រាប់ព្រះសង្ឃគង់ដដែល ហើយនៅឆ្នាំ១៩៨២ ឆ្អឹងលលាដ៏ក្បាលសាកសពចំនួន៣៣០ ដែលគាស់ចេញពីរណ្ដៅកប់សាកសពរួមមួយ ចំនួនក្នុងចំណោមរណ្ដៅសាកសពទាំង២៨រណ្ដៅដែលស្...
គ្រឹះប្រាសាទដុតស្ដេចគម្លង់
ប្រាសាទដុតស្ដេចគម្លង់នេះត្រូវបានបែកបាក់អស់(យើងអាចឃើញរូបមុនបែកបាក់ដែលរកឃើញក្នុង CISARK) ប៉ុន្តែដោយសារវាស្ថិតនៅជិតចំណតរថយន្តពេលឡើងភ្នំគូលែន ទើបគេនៅព័ទ្ធរបងរក្សាទុក។ ប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋរាងចតុកោណកែងរលំបាក់អស់ បែរមុខទៅកើត នៅចំកណ្តាលប្រាសាទមានបល្ល័ង្កនិងលិង្គមួយ។ ជញ្ជាំងខាងជើងមានចោះប្រហោងសំរាប់បង្ហូរទឹក។ ស្ន...
ប្រាសាទកំពង់ព្រះ
ប្រាសាទកំពង់ព្រះសង់នៅលើទីទួលធំមួយមិនលិចទឹក ជាប់នឹងបឹងទន្លេសាប ដែលសព្វថ្ងៃជាទីវត្ត។ ប្រាសាទសាងឡើងក្នុងសតវត្សទី៨ សម័យមុនអង្គរ មានប្រាង្គចំនួនបី តែប្រាង្គខាងលិចរលំអស់ នៅសល់តែគ្រឹះ ដែលគេកំពុងធ្វើកំណាយ។ អ្នកស្រុកច្រើនហៅប្រាសាទមួយដែលល្អស្អាតខាងកើតមានក្បូរក្បាច់ដ៏វិចិត្ររស់រវើក ថាប្រាសាទស្រីនិងប្រាសាទប្រុស...
ប្រាសាទព្រៃគុក (ប្រើសក្អក)
ប្រាសាទព្រៃគុកកសាងដំបូងកាលពីសតវត្សរ៍ទី៧-៨ បន្ទាប់មកនៅរវាងស.វ.ទី១០ នារជ្ជកាលព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័ន គេបានសង់សំណង់ឥដ្ឋគ្របពីលើសំណង់ចាស់។ ប្រាសាទមានលក្ខណៈពិសេសខុសគេ ដោយគេបានឆ្លាក់ថ្មធម្មជាតិដែលមាននៅទីតាំងដើមស្រាប់ឱ្យចេញជាក្បាច់ មានរូបព្រះគណេសអង្គុយ ក្នុងកាយវិការពែនភ្នែកនៅលើជើងទម្រមួយ ដែលនៅខាងក្រោមទម្រគេ...
គ្រឹះប្រាសាទយាយស្រី
ប្រាសាទយាយស្រីឬគុកយាយស្រី សាងឡើងអំពីថ្ម បាយក្រៀម បែរមុខទៅទិសខាងកើត មានកំពែងធ្វើអំពីថ្មបាយក្រៀម និងគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ។ តាមរឿងព្រេងដូចដែលមានក្នុងការពណ៌នាអំពីប្រាសាទតាពេជ្រនោះ ប្រាសាទនេះគួរមានខ្លោងទ្វារប្រាំ តែមិនប្រាកដនោះទេ។ កំពែងប្រាសាទនេះ សាងឡើងអំពីថ្មបាយក្រៀម មានប្រវែង ៥០x៤០ម៉ែត្រ ហើយសព្វថ្ងៃនៅឈរកម្ព...
ប្រាសាទត្រពាំងគោល, ប្រាសាទលោមនាង (ជាំក្សាន្ត)
ប្រាសាទនេះប្រហែលជាសង់ឡើងចុងសតវត្សរ៍ទី១០។ ប្រាសាទព័ទ្ធជុំវិញដោយកំពែងពីរជាន់ដែលក្នុងធ្លាកំពែងទីមួយមានប្រាង្គមួយរាងបួនជ្រុងស្មើ ធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម បែរមុខទៅកើតតាមស៊ុមទ្វារថ្មភក់ប្រកបដោយសសរពេជ្ររាងមូល។ ប្រាង្គនេះលំអដោយទ្វារបញ្ឆោតធ្វើពីឥដ្ឋ ស្ថិតនៅជ្រុងផ្សេងទៀតនិងមានផ្ដែរធ្វើពីថ្មភក់។ ហោត្រៃពីរស្ថិតនៅឦសាន...
វត្តថ្មី, វត្តទេពពោធិវង្ស
អដ្ឋិធាតុជាច្រើន ត្រូវបាននាំយកទៅតម្កល់ទុកនៅក្នុងចេតីយដ៏សមរម្យមួយ ដែលជាស្តូបតម្កល់អដ្ឋិធាតុជនរងគ្រោះក្នុងរបបខ្មែរក្រហម។ ស្ដូបមានខឿនពីរជាន់ទំហំជិតបួនម៉ែត្របួនជ្រុងតម្កល់លលាដ៍និងឆ្អឹងរបស់ជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានសម្លាប់ក្នុងទីវត្តអដ្ឋិការាម ដែលនៅសម័យនោះជាមន្ទីរសន្តិសុខ។ នៅឆ្នាំ១៩៩៥ ប្រជាជនបានចាប់ផ្ដើមជួសជុល...
គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង
ឈ្មោះរបស់ប្រាសាទនេះអ្នកស្រុកហៅថា «ប្រាសាទប្រាំបីល្វែង» ប៉ុន្តែមិនដឹងជាមានមូលហេតុយ៉ាងណា គេបានហៅឈ្មោះជាផ្លូវការថា «ប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង» ទៅវិញ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងដោយព្រះបាទជ័យវរ័ន្មទី១ ក្នុងសតវត្សទី៦-៧ ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះសាសនាព្រហ្មញ្ញសាសនា។ គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបីល្វែងស្ថិតនៅជិតផ្លូវក្នុងព្រៃ ហើយត្រ...
ក្រុងកែប
ថ្វីត្បិតតែខេត្តកែបជាខេត្តតូចបំផុតរបស់ប្រទេសកម្ពុជា មានវិសាលភាពត្រឹម ៣៥២គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ប៉ុន្តែជាខេត្តប្រកបដោយសក្ដានុពលទេសចរណ៍ធំធេង។ ខេត្តទើបបង្កើតឡើងនាឆ្នាំ ២០០៨ ដោយបំបែក ចេញពីខេត្តកំពត មានតែស្រុកដំណាក់ចង្អើរមួយ និងក្រុងកែប មួយតែប៉ុណ្ណោះ។ ខេត្តកែបជាខេត្តទេសចរណ៍ តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម និងជាខេត្ត...
ប្រាសាទសំរោង
ប្រាសាទកសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១០។ ប្រាសាទនេះសង់ពីថ្មបាយក្រៀមនិងឥដ្ឋមានប្រាង្គទោលបែរមុខទៅកើតតាមស៊ុមទ្វារថ្មភក់។ ប្រាង្គនេះមានសភាពបែកបាក់ប៉ុន្តែមានបន្សល់ទុកសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងមាន១៤បន្ទាត់ ដែលប្រហែលជាយកមកពីប្រាសាទផ្សេង។
វត្តអង្គរជ័យ
វត្តនេះមានសំណង់ដែលបានកសាងឡើងឱ្យមើលឃើញកំពូលប្រាំ ដូចជាកំពូលប្រាសាទអង្គរវត្តដែរ។ មុនពេលទៅដល់វត្ត យើងត្រូវឆ្លងកាត់ស្ពានមួយមានប្រវែង១០០ម៉ែត្រ ដែលពីមុនជាស្ពានឫស្សី ហើយប្រកបដោយសំណង់ថ្មីៗជាច្រើនគួរចាប់អារម្មណ៍។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលបង្កប់ភាពអស្ចារ្យ គឺនៅចម្ងាយ ប្រមាណ ៥០០ម៉ែត្រខាងលិចវត្ត មានទួលជាកន្លែងសក្ការៈបូជាម...
វត្តប្រាសាទមហរ៍
វត្តមហរជាអតីតទីតាំងប្រាសាទបុរាណមួយ ដែលអាចមានអាយុកាលតាំង ពីស.វ.ទី៧ និងសង់បន្ថែមនៅស.វ.ទី១០ ឬ១១ ប៉ុន្តែសំណង់ប្រាសាទចាស់បានបាក់បែកទាំងស្រុងនៅសល់តែថ្មបាយក្រៀមដែលគេយកមកតម្រៀបធ្វើជាគ្រឹះព្រះវិហារថ្មីប៉ុណ្ណោះ។ ទីនេះធ្លាប់ទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ពីបណ្ដាអ្នកស្រាវជ្រាវជាច្រើន ប្រហែលជាដោយសារថានៅជិតតំបន់សំបូរព្រៃគ...
ព្រះវិហារប៉ាទ្រី
សំណង់វិហារសាសនាគ្រីស្តចាស់មួយ ដែលប្រហែលជាសាងសង់ក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង។ ព្រះវិហារកាតូលិកមួយនេះត្រូវបាក់បែកដំបូល តែនៅសល់រូបរាងអាចសម្គាល់បាន ហើយត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញដោយសមាគម គ្រឹស្ត សាសនិកកាតូលិក។ គួរកត់សម្គាល់ថា ក្នុងសម័យកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ សំណង់វិហារសាសនាគ្រីស្តជាច្រើនត្រូវបានបំផ្លាញ នៅសល់ចំនួនតិចតួ...
ភ្នំយ៉ាត
ទាក់ទងនឹងភ្នំយ៉ាតយើងនឹងដកស្រង់ប្រវត្តិសង្ខេបពីសៀវភៅប្រជុំរឿងព្រេង ដែលមានសេចក្ដីថា ក្នុងឆ្នាំ១៩២២ ជនអន្តោប្រវេសន៍ បានកសាងវត្តភ្នំយ៉ាតនៅលើកំពូលភ្នំយ៉ាត ដែលកន្លែងសក្ការៈបូជាហើយក៏ជាបេះដូងរបស់ខេត្តផងដែរ។ ដើមឡើយ អ្នកស្រុកប៉ៃលិន សុទ្ធសឹងតែជនជាតិកុឡាទាំងអស់បានមករស់នៅ តាំងពី គ.ស. ១៨៧៦ ដោយសារការប្រាថ្នាមកជីកយ...
ទំនប់រកា
ទំនប់រកាថ្វីត្បិតតែមិនទាន់មានការពេញនិយមពីសំណាក់ទេសចរ មានធារទឹកដ៏ស្រស់ស្អាត ស្ថិតនៅជិត វត្តលើកូនភ្នំមួយ។ ទីនេះមានប្រវត្តិទាក់ទងនឹងការផលិតខ្សែភាពយន្តរបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ ដែលទ្រង់បានមក បោះព្រះពន្លា ដើម្បីថតខ្សែភាពយន្ត។ ហេតុនេះហើយបានជាអ្នកខ្លះហៅដោយភាន់ច្រឡំ ថាជា «ដំណាក់សម្ដេចឪ»។
ស្តូបវត្តព្រែកដាច់, ស្តូបវត្តបុទុមគង្គា
នៅឆ្នាំ១៩៨២ រណ្ដៅចំនួនប្រហែល៥៦រណ្ដៅស្ថិតនៅជុំវិញបរិវេណវត្តព្រែកដាច់ ត្រូវបានគាស់ដោយប្រជាជនក្នុងភូមិ។ ឆ្អឹងដែលគាស់បានត្រូវជញ្ជូនយកទៅដាក់នៅមន្ទីរបូជនីយដ្ឋានមួយ ដែលសាងសង់ឡើងនៅលើទីតាំងដែលជាអតីត មន្ទីរសន្ដិសុខ១៨ ឬមន្ទីរសន្ដិសុខព្រែកដាច់។ នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះ អដ្ឋិធាតុមួយចំនួនបានពុកផុយ ហើយដោយសារមានតម្រូវកា...
ប្រាសាទកន្សែង
ប្រាសាទនេះជាស្នាដៃរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅសតវត្សរ៍ទី១២។ ប្រាសាទនេះមានប្លង់ជាប្រភេទសាលាសំណាក់ ដែលមានរាងជារោងវែងសង់ពីថ្មបាយក្រៀម បង្អួចមានចម្រឹងមិនសូវមានក្បាច់លំអទេ ហើយមានស្រះរាងការ៉េមានគែមស្រះ ជាថ្មបាយក្រៀម។ ប្រាសាទនេះក្លាយជារណបមួយនៃប្រាសាទបឹងមាលា ដែលស្ថិតនៅក្នុងប៉ែកខាងលិចអមផ្លូវចូល។
ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុង
ប្រាសាទកសាងឡើងក្នុងរាជ្យព្រះបាទហស៌វរ្ម័នទី២ នៅសតវត្សរ៍ទី១០ ឧទ្ទិសថ្វាយព្រះឥសូរក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទបក្សីចាំក្រុងមានកាំជណ្ដើរស្ថាបនា ដោយថ្មបាយកៀ្រម និងឥដ្ឋពណ៌ក្រហម។ ប្រាសាទមានរាងជាសាជី មាន៤ថ្នាក់ៗ ធ្វើពីឥដ្ឋបែរមុខទៅទិសខាងកើត។ ក្បាច់ផែ្តរលើខ្លោងទ្វារនៅល្អ មានចម្លាក់ព្រះឥន្រ្ទគង់លើដំរីព្ធរាវ័ណ...
វត្តវិហារធំ
វត្តមានឈ្មោះល្បីដោយសារជាទីដែល នេនទុំ បានបួសរៀនហើយចាកសិក្ខាបទដោយចិត្តឯងនៅទីនេះ។ «ទុំទាវ»ជាប្រវត្តិស្នេហាដែលបញ្ចប់ដោយមរណភាពនៃតួអង្គទាំងពីរ។ ក្នុងវត្តនេះមានរក្សាទុក ដើមពោធិ៍ដួលរលំ ដែលដាំដោយព្រះគ្រូ ម៉ី ជាគ្រូរបស់នេនទុំ និងដំបូកថ្មបាយក្រៀមមួយ ដែលគេជឿថា ជាកន្លែងដែលនេនទុំចាកសិក្ខាបទដោយចិត្តឯង។
ល្អាងភ្នំទាក់ទ្រាំង, ល្អាងស្ពាន
ល្អាងស្ពានជាឈ្មោះដែលអ្នកស្រាវជ្រាវផ្ដល់ឱ្យ ដោយហៅតាមរូបរាងថ្មដែលមានសណ្ឋានដូចជាស្ពាននៅក្នុងល្អាង។ ភ្នំទាក់ទ្រាំងមានល្អាង ដែលកកើតឡើងនៅចុងស័កទី១ សម័យពែមីញៀង ដែលមានអាយុកាលប្រហែល៣០០លានឆ្នាំមុនគ្រឹស្តសករាជ។ នៅទសវត្សទី៦០ (ឆ្នាំ១៩៦៤) លោករ៉ូឡង់-ម៉ូរ៉េ (Roland Mourer) និងប្រពន្ធរបស់គាត់អ្នកស្រីសេស៊ីល (Cécile)...