វត្តថាឡាបរិវ៉ាត់
វត្តថាឡាបរិវ៉ាត់ជាវត្តទេសចរណ៍មួយ ដែលក្នុងទីវត្តនេះមានសំណង់មួយគួរចាប់អារម្មណ៍ គឺជាឧបដ្ឋានសាលា ដែលមាសសរជាដើមឈើដុលរហូតដល់ ១៤២ដើម។ ថ្វីត្បិតតែសំណង់មិនទាន់រួចរាល់ជាស្ថាពរ ប៉ុន្តែវាបានចាប់ផ្ដើមទាក់ទាញចិត្តទេសចរជាបណ្ដើរៗ ជាពិសេសអ្នកមកទស្សនាប្រាសាទព្រះគោ។ លើសពីនេះ ក្នុងទីវត្តក៏មាន ចេតិយជាច្រើនដែលមានរចនាបថផ្...
ប្រាសាទសង្កែក្បាលក្របី
អំពីប្រវត្តិសាងសង់ប្រាសាទនេះពុំមានឯកសារបញ្ជាក់ឡើយ។ ប៉ុន្តែគេអាចពិនិត្យតាមរយៈក្បាច់លំអនិងស្ថាបត្យកម្ម ដែលអាចសន្និដ្នានថាប្រាសាទកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១១ និងដើមសតវត្សរ៍ទី១២។ ប្រាសាទរាងបួនជ្រុងស្មើធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម ជ្រុងនីមួយៗមានប្រវែង៣.៥ម៉ែត្រ បែរមុខទៅកើត មានស៊ុមទ្វារធ្វើពីថ្មភក់ និងមានទ្វារបញ្ឆោតនៅជ្រុងផ...
ប្រាសាទទំនប់ដាច់
ប្រាសាទស្ថាបនាពីឥដ្ឋ មានស៊ុមទ្វារធ្វើពីថ្មភក់ ជាប្រាង្គទោលទំហំ ៤x៤ម៉ែត្រ។ តាមរយៈរចនាបថនៃប្រាសាទ គេអាចសន្និដ្ឋានថា ប្រាសាទសង់នៅចុងសតវត្សន៍ទី១០ ដើមទី១១។ តួប្រាសាទត្រូវគេលប់ដីកប់ ធ្វើឲ្យប្រាសាទ មានកម្ពស់ទាប។ ការលើកដីលប់បែបនេះ ប្រហែលធ្វើនៅសម័យក្រោយ ដើម្បីលើកទីធ្លាឲ្យខ្ពស់និងធំទូលាយ ក្នុងគោលបំណងប្រើប្រាស...
ប្រាសាទបឹងសសរវៀច, ប្រាសាទបឹងសសរទ្រេត
ប្រាសាទប្រហែលជាកសាងឡើងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១០ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទសុរ្យវរ្ម័នទី១។ ប្រាសាទនេះរលំបែកបាក់អស់ជាច្រើន តែយើងអាចកំណត់ថាវាមានប្រាង្គបី បែរមុខទៅកើត មានស៊ុមទ្វារធ្វើពីថ្មភក់ ឥតមានផ្ដែរទេ។ ប្រាសាទមានកំពែងជុំវិញធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមទំហំ៤៥x២៥ម៉ែត្រ ដែលមានខ្លោងទ្វារចូលពីខាងកើត និងទ្វារបញ្ឆោតមួយនៅខាងលិច។ ប្រា...
ដំណើរកម្សាន្តមាត់ទន្លេ
មាត់ទន្លេជាកន្លែងដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍មួយនៅក្នុងទីក្រុងរួមមាន ព្រះបរមរាជវាំង វិចិត្រសាល តៀម ភោជនីយដ្ឋាន និងហាងដែលស្ថិតនៅតាមបណ្តោយម្ខាងនៃតិរវិថីព្រះស៊ីសុវត្ថិ ដែលអាចគយគន់ទន្លេចតុមុខ ទន្លេសាប ទន្លេមេគង្គ និងទន្លេបាសាក់។ នៅពេលទស្សនាកម្ពុជា អ្នកទេសចរអាចធ្វើដំណើរតាមដងទន្លេមេគង្គនិងគយគន់ទេសភាពដ៏ត្រកាលតាមប...
ភ្នំដោះក្រមុំ
ភ្នំដោះក្រមុំនេះត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយមន្ទីរវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈដោយចាត់ទុកថាជា មជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច។ ទីកន្លែងដែលទាក់ទាញជាងគេដ៏មានវ័យចំណាស់មួយនេះ ក៏ដើរតួជា «ទីទស្សនាទិដ្ឋភាពក្រុងសែនមនោរម្យ» និងជាកន្លែងសក្ការៈបូជា មួយផងដែរ។ ភ្នំនេះដែលគ្របដណ្ដប់ដោយស្មៅពីជើងដល់កំពូលភ្នំ ហើយមិនសូវមានដើមឈើ...
វត្តក្ដុល, វត្តប្រាប្បច្ចាមិត្រ
វត្តក្ដុលឬវត្តប្រាប្បច្ចាមិត្របានកសាងឡើងតាំងពីឆ្នាំ ១៨៤៥ ដោយលោកឧញ្ញាបឌិន ដោយហេតុថា ទីនោះធ្លាប់ជាទីលានកន្លែងហ្វឹកហាត់ទ័ព។ ឧកញ្ញាបដិនបានធ្វើពាក្យសច្ចាថាបើកាលណាធ្វើសឹកឈ្នះសត្រូវនឹងយកទីលានហ្វឹកហាត់ទ័ពនេះកសាងជាវត្ត។ សេចក្ដីប្រាថ្នារបស់លោកក៏បានសំរេច ទើបលោកធ្វើតាមពាក្យសច្ចា។ ចំណែការហៅថា វត្តក្ដុល ដោយយកឈ្មោ...
ល្អាងភ្នំបាដាក
ល្អាងបាដាកជាល្អាងភ្នំមួយដែលកកើតឡើងតាំងពីយូរយាមកហើយ។ ល្អាងភ្នំដែលអាចទាក់ទាញទេសចរជាច្រើនមួយនេះមានលក្ខណៈបត់បែនទៅតាមស្ថានភាពពីធម្មជាតិរបស់វា។ ល្អាងនេះមានរូងធំទូលាយអាចឱ្យភ្ញៀវទេសចរណ៍អង្គុយលេងកម្សាន្តយ៉ាងសប្បាយ មានខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធត្រជាក់ស្រួល និងមានដើមឈើធំៗ មានម្លប់ត្រឈឹងត្រឈៃ ដែលអាចឱ្យក្រុមគ្រួសារដាក់ម...
ភ្នំបាក់ភ្នំជញ្ជាំង
ភ្ញៀវទេសចរបានមកដល់ភ្នំបាក់និងភ្នំជញ្ជាំងនោះគឺប្រាកដជានឹងបានប្រទះភ្នែកឃើញនូវផ្ទាំងទស្សនីយភាពប្លែកៗគួរឱ្យចាប់ចិត្តប្រតិព័ទ្ធបំផុតជាមួយនឹងផ្ទាំងថ្មភ្នំដុះឡើងប្រៀបដូចជាជញ្ជាំងបិទបាំងពីម្ខាងទៅម្ខាងលាយឡំជាមួយនឹងដើមរុក្ខជាតិ។ ភ្នំបាក់ និងភ្នំជញ្ជាំងគឺជាកន្លែងកម្សាន្តមួយដែលពោរពេញទៅដោយខ្យល់អាកាសបរិសុទ្ធ និងទ...
ប្រាសាទទួលកោះបឹង
នៅលើទួលកោះបឹងនេះមាននៅសល់សំណល់ប្រាសាទបែកបាក់សល់តែជញ្ជាំង ដែលស្ថិតនៅកណ្ដាល វាលស្រែ។ ជាប្រាសាទឥដ្ឋបីដែលនៅទីនេះមានសំណល់បុរាណមួយចំនួនដូចជារូបព្រះគណេស លិង្គព្រះឥសូរ យោនីនាងឱមា និងផ្ទាំងថ្មថ្លើមអណ្ដើកមួយចំនួន។ ដោយទីតាំងស្ថិតនៅកណ្ដាលវាលស្រែ ផ្លូវចូលទៅកាន់ ទីនេះមានភាពលំបាកនៅឡើយ។
វត្តដំរីស, វត្តស្វេតឆ័ត្រកុញ្ជរ
វត្តដំរីសឬវត្តស្វេតឆត្រ័កុញ្ជរ គឺជាអារាមមួយដែលមានវ័យចំណាស់ហើយត្រូវបានចាត់ជាវត្តទេសចរណ៍គំរូក្នុងខេត្ត។ តាមឈ្មោះជាភាសាបាលី មានន័យថា ដំរីមានឆ័ត្រស ដែលតាមឯកសាររបស់លោក តូច ឈួង វត្តនេះត្រូវបានកសាងឡើងដោយលោកស្រី អ៊ឹង ដែលជាលោកជំទាវធំទី២របស់លោក កថាថន ឈុំ។ ដោយសារកើតទុក្ខនឹងប្តីមានប្រពន្ធច្រើនលោកស្រីអ៊ឹងមានជំងី...
វត្តវិហារសំណ
វត្តវិហារសំណ មិនត្រឹមតែមានប្រវត្តិព្រះវិហារដ៏យូរលង់ទេ ទីនោះក៏ល្បីមានចេតិយបុរាណហ៊ុមព័ទ្ធដោយរុក្ខជាតិតូចធំ និងដើមជ្រៃរយឆ្នាំដុះចាក់ឫសខ្វាត់ខ្វែងដ៏ខ្ពស់សន្លឹមផងដែរ។ រឿងនិទានតំណាលថា ជនជាតិចិនមួយក្រុមបានធ្វើដំណើរតាមផ្លូវទឹកដោយសំពៅមកដល់ភាគខាងជើងភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ ស្រាប់តែសំពៅកឿងកល់ជាប់មួយកន្លែងទៅមុខពុំរួច...
គ្រឹះប្រាសាទនរាយណ៍
ប្រាសាទនេះមានតួនាទីជាដូចជាប្រាសាទដូនម៉ៅនៃប្រាសាទតាកែវដែរ គឺគ្រាប់តែជាខ្លាងទ្វារទៅកានបារាយណ៍នៃប្រាសាទខ្នារ (ក្រឡាពាស) តែប៉ុណ្ណោះ។
ប្រាសាទតាទាប, ប្រាសាទតាអៀម
ប្រាសាទសង់ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥ នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១០ ឧទ្ទិសចំពោះព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គមួយរាងបួនជ្រុងស្មើធ្វើពីឥដ្ឋបែរមុខទៅកើតមានទ្វារបញ្ឆោតនៅមុខផ្សេងទៀត។ ប្រាសាទហ៊ុមព័ទ្ធដោយកំពែងមួយធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមមានខ្លោងទ្វារនៅខាងកើតនិងគូទឹកមួយ។
ប្រាសាទមេបុណ្យ (បន្ទាយឆ្មារ)
ស្ថិតជារណបប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារជ្រុងខាងកើតក្នុងបារាយណ៍។ សព្វថ្ងៃនេះមានស្ពានឈើសម្រាប់ដើរឆ្លងទៅទីនោះ។ សេចក្ដីលំអិតសូមអានក្នុងប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ។
ប្រាសាទព្រះធាតុធំ
ក្នុងវត្តព្រៃនគរក្នុងដែលជាស្ថិតក្នុងទីតាំងដើមរបស់ស្រឡប់ពិជ័យ ជាវាំងរបស់ព្រះបាទស្រីជេដ្ឋា (ស្ដេចកន) មានប្រាសាទពីរ ដែលគេហៅថាប្រាសាទព្រះធាតុធំ និងតូច។ ប្រាសាទសាងសង់ក្នុងសតវត្សទី៩ សម័យ ដំណាលប្រាសាទតោនៅសំបូរព្រៃគុក។ ប្រាសាទព្រៃនគរក្នុងលាតសន្ធឹងលើផ្ទៃដីប្រមាណ ២,៥០០ម២ និងត្រូវបានធ្វើឡើងពីទំនប់ ឬ កំផែងព័ទ្ធ...
ប្រាសាទជ្រុងឦសាន
ប្រាសាទជ្រុងត្រូវបានកសាងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១២ ដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ មានក្បាច់រចនាផ្កាភ្ញីរស់រវើក អមដោយចម្លាក់អាទិទេពជាច្រើននៅគ្រប់ផ្នែកនៃប្រាសាទ។ ប្រាសាទជ្រុងជាប្រាសាទតូចមួយ ដែលស្ថិតនៅគ្រប់ជ្រុងលើបរិវេណកំពែងប្រាសាទអង្គរធំហើយមានរូបរាងដូចគ្នាទាំងបួន។ ប្រាសាទជ្រុងដែលអាចដើរទៅដល់ជិតជាងគេគឺនៅជ្រុងឦសាន(ខាងក...
វត្តមណីរតនារាម
ព្រះបទុមចេតិយនៅវត្តមណីរតនារាម អមជុំវិញដោយព្រះបដិមាអសីតិមហាសាវ័ក ៨០ អង្គ យ៉ាងស្រស់ស្អាត នៅវត្តមណីរតនាតរាម ត្រូវបានកសាងយ៉ាងស្អាត និង ទាក់ទាញ នៅក្នុងបរិវេណវត្តមណីរតនារាម ដែលបានដឹងថាជាទីអារាម ដែលភិក្ខុវជិរប្បញ្ញោ សាន សុជា គង់នៅ។ ទីអារាមនេះ ក៏ជា «មណ្ឌលសិក្សាព្រះពុទ្ធសាសនាមណីរត្ន» ផងដែរ។
សារមន្ទីរសន្តិភាពស៊ីម៉ាក់
ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសដែលបានញាំញីដោយសង្គ្រាមស៊ីវិលអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍ ហេតុនេះហើយទើបធ្វើឱ្យប្រទេសនេះបន្សល់ទុកនូវគ្រប់មីននិងគ្រាប់យុទ្ធភ័ណ្ឌមិនទាន់ផ្ទុះយ៉ាងច្រើនកប់នៅរាយប៉ាយក្នុងដី។ បច្ចុប្បន្ននេះមានអង្គការមួយចំនួន ជាពិសេសមជ្ឈមណ្ឌលកំចាត់មីនកម្ពុជា(CMAC) បានធ្វើសកម្មភាពរុករកនិងដោះគ្រាប់មីនជាហូរហែ ដ...
វត្តពោធិ៍បន្ទាយ
ក្នុងវត្តនេះមានសំណង់ថ្មីៗជាច្រើនដូចជារូបព្រះបដិមារដែលមានកម្ពស់ជាង២០ម៉ែត្រ ព្រះវិហារដ៏វិចិត្រ គួរជាទីជ្រះថ្លាដល់ពុទ្ធបរិស័ទជិតឆ្ងាយ។ វត្តត្រូវបានស្នើជាវត្តទេសចរណ៍សម្រាប់ខេត្ត។
ចេតិយបាដេស
មជ្ឈដ្ឋានអ្នកសិក្សាទាំងឡាយប្រាកដជា នៅចាំបាននូវដំណើរនៃរឿងអក្សរសិល្បប្រវត្តិសាស្ត្រ តាមរយៈរឿង«ភូមិតិរច្ឆាន» ដែលនិពន្ធដោយ អ្នកនិពន្ធ ឌឹក គាម និង ឌឿក អំ ដើម្បីរំឭកព្រឹតិ្តការណ៍ដែលបានកើតមានឡើងនៅខេត្តកំពង់ឆ្នាំងក្នុង ខែមេសា ឆ្នាំ១៩២៥។ នាពេលនោះ ក្រុមអ្នកភូមិក្រីក្របានខឹងសម្បានឹងជនជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះ បាដេ...