ប្រាសាទលិង្គ៣, ប្រាសាទបល្ល័ង្គខាងត្បូង
ប្រាសាទកសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១០ ដូចប្រាសាទដទៃក្នុងតំបន់នេះដែរ។ ប្រាសាទមានប្រាង្គទោលរាងបួនជ្រុងស្មើ ធ្វើពីថ្មភក់បែរមុខទៅទិសនិរតីដូចគ្នានឹងប្រាសាទលិង្គ១និង២ ប៉ុន្តែបានបាក់រលំអស់សល់តែជញ្ជាំងខ្លះៗ។ នៅចំកណ្ដាលមានតម្កល់សិវលិង្គដ៏ធំមួយដែលបាក់រលំ មានស្ថានភាពដូចជាកាណុងកាំភ្លើងធំទៅវិញ។
ប្រាសាទព្រៃដើមស្រុក
ប្រាសាទមានឈ្មោះផ្សេងទៀតដូចជា ប្រាសាទព្រៃជើងស្រុក, ព្រៃចុងស្រុក, ព្រះធាតុរាជមន្ទីរផងដែរ។ ឈ្មោះទាំងនេះប្រហែលជាល្អៀងដោយការកត់សូររបស់បារាំងរវាងពាក្យ «ជើង» និង «ចុង» តែអ្នកស្រុកនិយមហៅថា ដើមស្រុក គឺមានន័យប្រហែលនឹង ជើងស្រុក គឺព្រៃចាប់ផ្ដើមពីទីនេះទៅ។ ប្រាសាទឥដ្ឋនាសម័យពាក់កណ្តាលសវ.ទី៧ និងទី៨ និងក្រោយមកនាសម័យ...
ប្រាសាទសំពៅ
ប្រាសាទនេះជាស្នាដៃរបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅសតវត្សរ៍ទី១២។ ប្រាសាទនេះមានប្លង់ជាប្រភេទសាលាសំណាក់ ដែលមានរាងជារោងវែងសង់ពីថ្មបាយក្រៀម បង្អួចមានចម្រឹងមិនសូវមានក្បាច់លំអទេ ហើយមានស្រះរាងការ៉េមានគែមស្រះ ជាថ្មបាយក្រៀម។ សាលាសំណាក់នេះសម្រាប់អ្នកធ្វើដំណើរតាមផ្លូវបុរាណចេញពីអង្គរធំទៅភិម័យ។
ប្រាសាទអង្គុយខាងកើត, ប្រាសាទបង្គុយខាងកើត
ប្រាសាទកសាងក្នុងសម័យជាមួយគ្នានឹងប្រាសាទអង្គុយខាងលិចគឺនៅដើមសតវត្សរ៍ទី១១។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គបីរត់ដូរជើងត្បូង បែរមុខទៅកើតមានទ្វារបញ្ឆោតនៅជ្រុងផ្សេងទៀត។ ប្រាង្គកណ្ដាលធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមនិងឥដ្ឋមានយ៉តូចមួយ។ ប្រាង្គសងខាងពីរទៀតធ្វើពីឥដ្ឋមានដំបូលបញ្ឆោត។ ប្រាសាទមានហោត្រៃមួយនៅទិសអាគ្នេយ៍ធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមមានដំប...
ប្រាសាទត្រពាំងល្ពៅ
ប្រាសាទកសាងនៅសតវត្សរ៍ទី១០ ស្ថិតនៅក្បែរព្រលានយន្តហោះសៀមរាបជិតតំបន់សំណង់ប្រាសាទធំៗ។ ប្រាសាទមានអាយុកាលចំណាស់នេះ សង់ពីឥដ្ឋមានប្រាង្គបី បែរមុខទៅកើត តែខូចខាតជាខ្លាំង។ ប្រាសាទមានស៊ុមទ្វារធ្វើពីថ្មភក់ និងសសរពេជ្រ៨ជ្រុងព្រមទាំងទ្វារបញ្ឆោតនៅទិស៣ដទៃទៀត។ ប្រាង្គមួយបានដួលរលំអស់ចំណែកមេទ្វារប្រាង្គខាងត្បូងមានសិលាច...
ប្រាសាទបល្ល័ង្គ, ប្រាសាទព្រៃអ្នកតាចាស់ស្រុក
ប្រាសាទនេះអ្នកស្រុកមិនស្គាល់ឈ្មោះដើមឡើយ ហើយក៏មិនបានហៅឈ្មោះថ្មីឡើយ ពោលគេហៅទីនោះថា “ព្រៃអ្នកតាចាស់ស្រុក” ដែលសំដៅលើរូបសំណាកនៅខាងមុខប្រាសាទ។ ប្រាសាទបល្ល័ង្ក ដែលត្រូវបានប្រើជាឈ្មោះរបស់ស្រុក សង់ឡើងអំពីឥដ្ឋលើគ្រឹះថ្មបាយក្រៀម មានរាងបួនជ្រុងទ្រវែង ហើយមានយ៉លយមកទិសខាងកើត។ ល្វែងខាងមុខរបស់យ៉មានច្រកទ្វារពីរបែរមុខ...
ប្រាសាទក្រោលរមាស (គូលែន), ប្រាសាទនាងពៅ
ការពិនិត្យស្ថានភាពសំណង់ឃើញថា ប្រាសាទស្ថិតក្នុងរចនាបថបាយ័ន។ ប្រាសាទក្រោលរមាសជាប្រាសាទមានវ័យចំណាស់មួយក្នុងចំណោមប្រាសាទជាច្រើននៅលើខ្នងភ្នំគូលែនដែលមានសភាពទ្រុឌទ្រោមយ៉ាងខ្លាំង។ ប្រាសាទនេះមានឈ្មោះម្យ៉ាងទៀតថា ប្រាសាទនាងពៅ ស្ថិតនៅជាប់ទឹកជ្រោះគូលែនដំណាក់ទីពីរ។ ភាគខាងកើតនៅប្រាសាទមាននៅសល់រូបរាងច្រើន តែនៅឯភាគខា...
ប្រាសាទសង្កែសឹង្ហ
កាលបរិច្ឆេទនៃការកសាងនៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១០ និងដើមសតវត្សរ៍ទី១១ នៃគ.ស. ដើម្បីឧទ្ទិសថ្វាយដល់សាសនាហិណ្ឌូ។ ប្រាសាទមានប្រាង្គរហូតដល់ទៅបួន ដែលបីសាងពីឥដ្ឋតម្រៀបគ្នាខាងមុខ ចំណែកមួយទៀតនៅខាងក្រោយសាងពីថ្មភក់ថ្មបាយក្រៀមនិងឥដ្ឋ។ ប្រាសាទបីខាងមុខត្រូវបានគេស្ថាបនាពីឥដ្ឋហើយមានការឆ្លាក់ហោជាងយ៉ាងស្អាតគ្រប់ជ្រុង។ សរសរ...
ប្រាសាទតាពូង
ប្រាសាទនេះប្រហែលជាកសាងឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១១។ ប្រាសាទតាពូងមានប្រាង្គទោលសង់ពីថ្មបាយក្រៀមលាយថ្មភក់ បែរមុខទៅទិសខាងកើតនិងមានទ្វារបញ្ឆោតនៅតាមជ្រុងផ្សេងទៀត។ ប្រាសាទមានចម្លាក់ដែលមានតែលើថ្មភក់ជាគ្រឿងលំអតែប៉ុណ្ណោះ។ ប្រាសាទមានស្នាមគូទឹកព័ទ្ធជុំវិញ។
ប្រាសាទគុកយាយហម
ប្រាសាទគុកយាយហម ត្រូវបានបាក់បែកអស់ច្រើន ដូចជាដំបូលបានបាក់ធ្លាក់ចូលក្នុងតួប្រាសាទ ខឿនរង្គុះរង្គើ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងដោយព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៣ មានរាងជាកាកបាទ ហើយមានទ្វារទៅកាន់ទិសទាំងបួន។ ប្រាសាទមានទំហំ១១ x ១១ ម. មានយ៉តាមទ្វារនីមួយៗ សង់នៅលើខឿនថ្មបាយក្រឿមកម្ពស់ ២ម. ដែលជាខឿនរាងការ៉េ ទ...
ប្រាសាទព្រីងធំ
អំពីប្រវត្តិសាងសង់ប្រាសាទនេះពុំមានឯកសារបញ្ជាក់ឡើយ។ ប្រាសាទស្ថិតនៅកណ្ដាលព្រៃមួយនេះមានប្រាង្គទោលសង់ពីថ្មបាយក្រៀមនិងថ្មភក់ហើយមានទ្វារបញ្ឆោតនៅជ្រុងបីផ្សេងទៀត។ ប្រាសាទមានកំពែងនិងស្រះផងដែរ។
ប្រាសាទតាម៉ែន, ប្រាសាទតាមិញ
ប្រាសាទកសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១០ ដូចប្រាសាទដទៃក្នុងតំបន់នេះដែរ។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គមួយធ្វើពីថ្មភក់ បែរមុខទៅកើតនិងសសរពេជ្ររាងមូល។ ហោត្រៃពីរធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម ហើយក៏មានកំពែងថ្មបាយក្រៀមប្រកបដោយខ្លោងទ្វារនៅទិសខាងកើត។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គមួយរាងការ៉េធ្វើពីថ្មភក់ បែរមុខទៅកើត និងលំអដោយទ្វារបញ្ឆោតតាមជ្រុងផ្សេងទៀត...
ស្ទឹងលិង្គ១០០០, អន្លង់ពងផ្កាយ
សហស្រ(១០០០) + លិង្គ ជាពាក្យក្នុងភាសាសំស្ក្រិតដែលប្រែជាខ្មែរថា លិង្គ១០០០។ ក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា លិង្គជារូបតំណាងឱ្យព្រះឥសូរ។ ខ្មែរបុរាណហៅសហស្រលិង្គ គឺសំដៅទៅលើចម្លាក់លិង្គដែលមានរាប់ពាន់នៅតាមបាតស្ទឹង។ សិលាចារឹកនៅ ក្បាលស្ពានជាភាសាខ្មែរ បុរាណក្ដី និងជាសំស្ក្រឹតក្ដី បានហៅចម្លាក់លិង្គព្រះឥសូរដ៏ច្រើននោះថា «សហស...
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារ
ប្រាសាទបន្ទាយឆ្មារកសាងចុងសតវត្សទី១២ និងដើមសតវត្សទី១៣ ប្រកបដោយក្បាច់ចម្លាក់ដ៏អស្ចារ្យ។ នៅលើជញ្ជាំងកំពែងខាងក្នុងឬខាងក្រៅបន្ទាប់ពីរោងទង គឺគ្មានផ្ទាំងថ្មមួយដុំណាដែលគ្មានចម្លាក់នោះទេ។ អ្នកជំនាញការបង្ហាញការចាប់អារម្មណ៍ថា ប្រាសាទនេះមានរូបចម្លាក់ចម្រុះយ៉ាងសន្ធឹកសន្ធាប់ដែលពណ៌នាតាំងពីទេវរូបព្រហ្មញ្ញសាសនា មានរ...
ប្រាសាទប្រែរូប
ប្រាសាទប្រែរូបមានរចនាបថអង្គរវត្ត កសាងឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១០ ក្នុងគ.ស. ៩៦១ ដោយព្រះបាទរាជេន្ទ្រវរ្ម័នទី២ ឧទ្ទិសដល់ព្រះឥសូរ។ ប្រាសាទនេះ មានប្លង់ដ៏ល្អ និង មានរចនាបទស្រដៀងនឹងប្រាសាទមេបុណ្យ ទោះបីជាវាសាងសង់ក្រោយក៏ដោយ។ ប្រាសាទនេះ ជាប្រភេទប្រាសាទភ្នំដែលតំណាងឱ្យភ្នំព្រះសុមេរុ។ គេច្រើនជឿថាប្រាសាទប្រែរូបគឺជាកន្ល...
ប្រាសាទទ
ប្រាសាទនេះមានសិលាចារឹកលេខ K.៦៩២ ហើយសង់នៅចុងសតវត្សរ៍ទី១២ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧។ ប្រាសាទនេះមានតួប្រាង្គបីសង់អំពីឥដ្ឋបែរមុខទៅទិសខាងកើត មានសិលាចារឹកមួយនិយាយអំពីប្រព័ន្ធទឹកធម្មជាតិជាភាសាសំស្ក្រឹត។ អ្នកស្រុកហៅប្រាសាទនេះថា ប្រាសាទទដោយគិតថាការហៅនេះ គឺសំដៅទៅលើទំនប់ទ ដែលមានន័យថាទបង្ហូរទឹក ធ្នារទឹកភ្...
ប្រាសាទរាជ
ប្រាសាទសង់ក្នុងរាជ្យព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ នៅសតវត្សរ៍ទី១២។ ប្រាសាទនេះមានប្លង់ជាមន្ទីរពេទ្យ ដែលរួមមានហោបន់ស្រន់មួយលំអដោយថ្មភក់និងហោត្រៃមួយធ្វើពីថ្មបាយក្រៀមស្ថិតនៅទិសអាគ្នេយ៍ កំពែងថ្មបាយក្រៀមព័ទ្ធជុំវិញនិងមានស្រះមួយនៅទិសឦសាន។
ប្រាសាទអ្នកតា
ប្រាសាទសង់នៅដើមសតវត្សរ៍ទី៩ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋរាងបួនជ្រុងស្មើ សង់លើខឿនមួយមានជណ្តើរខាងលិច គឺប្រាសាទបែរមុខទៅលិច និងមានទ្វារបញ្ឆោតនៅជ្រុងផ្សេងទៀត។ ប្រាសាទមានស្នាទ្រោណី និងមានផ្តែរមួយធ្លាក់គ្រុឌជិះលើនាគ និងមានសសរស្តម្ភរាងប្រាំបីជ្រុង។
ប្រាសាទលាក់នាង (វង់ធំ), ប្រាសាទហេមគិរី
ប្រាសាទនេះ កសាងពីឥដ្ឋបែរទៅទិសខាងកើត នៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍ទី១០ ដោយព្រះបាទរាជេន្រ្ទវរ្ម័ន។ ទាក់ទងនឹងឈ្មោះប្រាសាទលាក់នាងនេះមិនមានប្រភពច្បាស់លាស់នោះទេ តែបើតាមរឿងនិទានថាគេសាងសង់ប្រាសាទបុរាណនេះឡើងសម្រាប់លាក់នាងស្តន់ដែលមានផ្ទៃពោះជាមួយស្តេចមួយអង្គ ក្រោយមកនាងសម្រាលបាន កូនម្នាក់ដាក់ឈ្មោះថាព្រហ្ម ហើយយកទៅប្រគល់ឱ...
ប្រាសាទភ្នំដា
ប្រាសាទរាង៤ជ្រុងសង់ពីថ្មបាយក្រៀម និងថ្មភក់បែរមុខទៅទិសខាងជើង សង់ក្នុងស.វ.ទី១១ ក្នុងរចនាបថឃ្លាំង សង់លើខឿនប្រាសាទចាស់។ ទីនេះជាប្រភពសិលាចារឹកលេខ K.670, K.830, K.556, K.549,K29។ តំបន់នេះ ត្រូវបានគេជឿថា ជាកន្លែងចាប់ផ្តើមនៃអារ្យធម៌ខ្មែរ។ ប្រាសាទនេះ សង់ពីឥដ្ឋ ថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀម ភ្នំមួយកម្ពស់ ៥៥ម៉ែត្រ មាន...