គ្រឹះប្រាសាទខ្ទប់
នៅតំបន់ប្រាសាទព្រះគោ ថាឡាបរិវ៉ាត់ ក៏ធ្លាប់មានប្រាសាទបុរាណដទៃទៀត ដែលភាគច្រើនរលំបែកបាក់អស់ ដូចជាប្រាសាទខ្ទប់នេះជាដើម។ ប្រាសាទបុរាណនេះតាមកំណត់ត្រារបស់ស៊ីសាក មានប្រាង្គមួយធ្វើពីអិដ្ឋ ហ៊ុំព័ទ្ធដោយកំពែងអិដ្ឋដែរ មានទ្វារចូលពីទិសខាងកើត។ សំណល់មេទ្វារថ្មភក់មួយបង្ហាញថាប្រាសាទមានយ៉ ហើយនៅជុំវិញក៏មានសំណល់អិដ្ឋរាយ...
វត្តម៉ែបាន, វត្តមហាវេស្ថារាម
វត្តនេះសង់ព្រះវិហារលើទីទួលប្រាសាទបុរាណចាស់ ដែលសម្ភារៈសំណង់ចាស់គេបានយកទៅធ្វើជាចេតិយ និងរូបព្រះពុទ្ធចូលនិព្វានមួយ។ ចេតិយបុរាណធ្វើពីថ្មស្ថិតនៅក្នុងវិហារ ហើយនៅជុំវិញទីវត្តគេអាចឃើញគំនរ ឥដ្ឋ និងខ្ទមអ្នកតាជាច្រើនជុំវិញនោះ។ អ្នកស្រុកនៅទីនោះច្រើនសំគាល់ថាជាទេវរូបស័ក្ដសិទ្ធិ តាមការពិតទាំងឈ្មោះរបស់វត្តនេះ ទាំងច...
គ្រឹះប្រាសាទដងទង់ (ឆែប)
អំពីប្រវត្តិសាងសង់ប្រាសាទនេះពុំមានឯកសារបញ្ជាក់ឡើយ។ សំណង់ប្រាសាទមានប្រាង្គពីរធ្វើពីឥដ្ឋដែលរលំបាក់បែកសង់ខឿនមួយធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម។ កំពែងព័ទ្ធជុំវិញធ្វើពីថ្មបាយក្រៀម មានខ្លោងទ្វារមួយស្ថិតនៅទិសខាងកើតនិងមានស្រះមួយ ស្ថិតនៅទិសឦសាន។
គ្រឹះប្រាសាទថ្មបាយក្អែក, គ្រឹះប្រាសាទបាតកែក
ប្រាសាទនេះកសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី១០ ឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះឥសូរក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ នៅទីនេះគេបានរកឃើញមាសសន្លឹក ៥សន្លឹក តម្រៀបជារាងកាកបាទ ដោយមានវត្ថុ១នៅកណ្ដាល និងវត្ថុបួនទៀតនៅអមសងខាងលើក្រោម ដែលសន្លឹកមាសកណ្ដាលមានឆ្លាក់ជារូបគោនន្ទិ ដែលជាជំនិះនៃព្រះឥសូរ។ សំណល់ប្រាសាទថ្មបាយក្អែក គឺបាក់បែកស្ទើរតែអស់ទៅហើយ គឺនៅសល់តែ...
គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង
ឈ្មោះរបស់ប្រាសាទនេះអ្នកស្រុកហៅថា «ប្រាសាទប្រាំបីល្វែង» ប៉ុន្តែមិនដឹងជាមានមូលហេតុយ៉ាងណា គេបានហៅឈ្មោះជាផ្លូវការថា «ប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង» ទៅវិញ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងដោយព្រះបាទជ័យវរ័ន្មទី១ ក្នុងសតវត្សទី៦-៧ ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះសាសនាព្រហ្មញ្ញសាសនា។ គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបីល្វែងស្ថិតនៅជិតផ្លូវក្នុងព្រៃ ហើយត្រ...
គ្រឹះប្រាសាទបាដើម
ប្រាសាទបាដើម ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយដងទន្លេសេសានជិតវត្តចេតិយារាម។ គួរកត់សម្គាល់ថា ព្រះវិហារវត្តនៅតំបន់នេះមានរចនាបថឡាវ ដែលមានទំហំតូចជាងព្រះវិហារខ្មែរ។ បាឌឿម ជាពាក្សភាសាឡាវ មានន័យថាឪពុកដើម ដែលត្រូវនឹងពាក្យថា បាដើម។ នៅច្រាំងទន្លេមេគង្គក៏ធាប់មានប្រាសាទមួយឈ្មោះ បាចុង ដែរ ប៉ុន្តែគួរឱ្យស្ដាយបា្រសាទបាចុងត្រូវបានច្...
គ្រឹះប្រាសាទវត្តមុនីសោមសាន
ប្រាសាទនេះអាចសង់នៅសតវត្សរ៍ទី១១ ដែលមានគ្រឹះប្រាសាទចាស់ពីរដែលរលំបាក់បែកអស់ សង់ពីឥដ្ឋលំអដោយថ្មភក់ព័ទ្ធដោយគូទឹ និងមានសំណល់ទ្រនាប់ជណ្ដើរនិងមេទ្វារខ្លះៗ។ គ្រឹះប្រាសាទមួយស្ថិតក្នុងទីវត្តមុនីសោមសាន់ ឯគ្រឹះប្រាសាទមួយទៀតនៅទួលគោកគាប់ ចម្ងាយប្រមាណ១០០ម៉ែត្រពីគ្នាដែលមានសំណល់តិចតួច។
គ្រឹះប្រាសាទគោកបេង, ប្រាសាទវត្តជ័យព្រឹក្ស
ប្រាសាទស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តគោកបេង ដែលសង់ឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១០ បើយោងតាមប្រវត្តិប្រាសាទនេះ ថាជាស្នាដៃរបស់មេទ័ពម្នាក់តាមបញ្ជារបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤។ គាត់មានឈ្មោះ គោក ហើយនៅជិតប្រាសាទនេះមានដើមឈើបេងមួយយ៉ាងធំ ទើបបានជាគេដាក់ឈ្មោះប្រាសាទនេះថា ប្រាសាទគោកបេង។ ប្រាសាទរងការខូចខាតបាក់រលំ ហើយសព្វថ្ងៃនេះលើទីទួលនោះ...
គ្រឹះប្រាសាទបល្ល័ង្គ (ភ្នំគូលែន)
ប្រាសាទសង់នៅដើមសតវត្សរ៍ទី៩ ស្ថិតក្នុងរចនាបថ គូលែន។ ជាប្រាសាទឥដ្ឋមួយក្នុងចំណោមប្រាសាទជាច្រើននៅលើខ្នងភ្នំគូលែន ដែលមានប្រាង្គបីព័ទ្ធជុំវិញដោយកំពែងមួយបាក់បែកអស់មានគោបុរៈមួយនិងហោត្រៃមួយ។
ភ្នំបន្ទាយនាង
ភ្នំបន្ទាយនាងជាភ្នំថ្មកំបោរ ដែលបានកំណត់អាយុកាលក្នុងស័កទី១ Paleoccic សម័យ Permi an (២៥១-២៩៩លានឆ្នាំ។។ ភ្នំបន្ទាយនាងជាកូនភ្នំថ្មកំបោរតូចមួយ មានរូងភ្នំមួយចំនួន សិលាចារឹក បំណែកឥដ្ឋបុរាណ និងបំណែកចម្លាក់នៅក្នុងរូងភ្នំ និងវត្តស្ថិតនៅទីនោះផងដែរ។ ភ្នំនេះក៏មានរឿងនិទានពីបុរាណកាលមកដែលមានទំនាក់ទំនងនឹងរឿងនាងរំសាយ...
គ្រឹះប្រាសាទបឹងវែង
ប្រាសាទនេះសង់ឡើងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ នាសតវត្សរ៍ទី១០។ ប្រាសាទបាក់បែកមួយនេះមានប្រាង្គចំនួនបី សង់ពីឥដ្ឋលំអដោយថ្មភក់បែរមុខទៅកើត។ នៅលើមេទ្វារសងខាងមានសិលាចារឹកពីរ។
គ្រឹះប្រាសាទស្រឡៅទូង
ប្រាសាទកសាងក្នុងសតវត្សរ៍ទី១០ បាក់រលំអស់នៅសល់តែគ្រឹះ និងមេទ្វារបញ្ឈរ។ ប្រាសាទមានប្រាង្គទោលសង់ពីឥដ្ឋលំអដោយថ្មភក់ មានរចនាបថ បន្ទាយស្រី។ គេអាចឃើញសំណល់បុរាណវត្ថុខ្លះៗនៅក្បែរនោះ។
គ្រឹះប្រាសាទចារ
ប្រាសាទចារសង់នៅសតវត្សរ៍ទី១០ រជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥។ តួប្រាសាទមានប្រាង្គទោលនេះបានដួលរលំដោយកត្តាធម្មជាតិនិងមនុស្ស ហើយសព្វថ្ងៃ នៅសល់តែស៊ុំទ្វារដែលមានសិលាចារឹកពីរផ្ទាំង។ ប្រាសាទសង់ពីឥដ្ឋលំអដោយថ្មភក់ នេះមានប្រាង្គមួយរាងបួនជ្រុងស្មើ ធ្វើពីថ្មភក់ក្រហម បែរមុខទៅកើតមានយ៉តូចមួយអមដោយបង្អួច។ មុខបីផ្សេងទៀតលម្...
គ្រឹះប្រាសាទតូច
នៅចម្ងាយប្រមាណ ១៥០ម. មានសំណង់ស្ថាបត្យកម្មធ្វើពីឥដ្ឋមួយទៀត ដែលនៅសល់តែគ្រឹះប្រាសាទ មានរាង៤ជ្រុងស្មើ ទំហំ ៤ x ៤ ម. កម្ពស់ ០.៥ ម. បែរមុខទៅលិច។ នៅជុំវិញនោះ គេឃើញសំណល់បុរាណមួយចំនួន ដូចជា ស៊ុមទ្វារ, ចម្លាក់តោ និង ថ្មកាំជណ្តើរ, បំណែកទម្រសិវលិង្គ ព្រមទាំងសិលាចារឹក២ផ្ទាំង សម័យឦសានវរ្ម័នទី១។
គ្រឹះប្រាសាទដូនកៅ
ប្រាសាទប្រហែលជាសាងសង់នៅសតវត្សរ៍ទី១០។ ប្រាសាទនេះមានប្រាង្គបីធ្វើពីឥដ្ឋ រត់ជួរជើង-ត្បូង និងបែរមុខទៅកើតតាមស៊ុមទ្វារថ្មភក់ ប៉ុន្តែបានរលំបាក់ទាំងស្រុង។ នៅប្រាសាទនេះមានសិលាចារឹក ៣ ផ្ទាំង។
គ្រឹះប្រាសាទវត្តប្រាសាទ, អារក្សថាឡូ
ទីនេះជាគ្រឹះប្រាសាទចាស់ដែលរលំបាក់បែក ហើយត្រូវបានកសាងព្រះវិហារពីលើ។ នៅក្នុងទីវត្តមានសំណល់ចាស់នៃប្រាសាទបុរាណនេះជាច្រើន ដូចជាផ្ដែរ បល្ល័ង្ក ចម្លាក់ធ្វើពីថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូក។
អ្នកតាចាស់ស្រុក
រោងអ្នកតាក្នុងភូមិមួយស្ថិតនៅជិតខ្លោងទ្វារវត្ត មានតម្កល់ផ្ដែរបុរាណមួយនៅល្អប្រណិត ដែលតាមសំដីអ្នកស្រុកនៅទីនោះ គឺមាននៅទីនេះតាំងពីយូរមកហើយ។ ទីតាំងមានសណ្ឋានជាទីទួលព័ទ្ធជុំវិញដាយកសិន្ធុ ហើយត្រូវលុបបាត់បន្តិចម្ដង ក្លាយជាផ្លូវទឹកអមផ្លូវចូលភូមិទៅវិញ។ ក្រៅពីផ្ដែរនៅមានបំណែកថ្មបុរាណផ្សេងៗនៅទីនោះដែរ។
គ្រឹះប្រាសាទភ្នំបារៀង
អ្នកស្រុកនៅទីនោះធ្លាប់ចងចាំរឿងព្រេងពីរដែលនិទានអំពីការហៅឈ្មោះភ្នំនេះថា "ភ្នំ បារៀង"។ រឿងព្រេងនោះតំណាលពីហ្វូងក្របីដែលក្របីបាធំមួយជាមេហ្វូង មានចិត្តឃោរឃៅមិនឱ្យមានកូនក្របីឈ្មោលណាមួយក្នុងហ្វូងនោះឡើយ គឺក្របីបានេះនឹងសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ មេក្របីមួយក្បាលបានដឹងនិងរកមធ្យោបាយឱ្យកូនរបស់ខ្លួនបានរស់ពេលកើត ក៏បានភៀសខ្...
គ្រឹះប្រាសាទចៅកំម៉ុន
គ្រឹះប្រាសាទក្នុងស្រុកជាំក្សាន្តក្នុងជម្រៅព្រៃមិនទាន់រុករានលំបាកនឹងទៅដល់។ នៅទីទួលនេះមានត្រឹមតែថ្មបាយក្រៀមមួយចំនួនតែប៉ុណ្ណោះ។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្រៅពីគ្រឹះប្រាសាទនេះនៅជុំវិញក៏មានគ្រឹះប្រាសាទបាក់បែកជាច្រើនទៀតផងដែរ។
វត្តមេបុណ្យ
វត្តនេះមានសំណល់ប្រាសាទចាស់ពីមុន (យ៉ាងហោចណាស់ពីរ) ដែលសង់នៅទីទួលខាងលិចព្រះវិហារ។ សព្វថ្ងៃសំណល់វត្ថុបុរាណទាំងនោះត្រូវបានដាក់តម្កល់លើទីទួលមួយ សម្រាប់គោរពបូជា រួមមាន៖ ផ្ដែរពីរនៃប្រាសាទពីរផ្សេងគ្នា មេទ្វារប្រាសាទពីរធ្វើពីថ្មភក់ និង មេទ្វារពីរទៀតជាថ្មថ្លើមអណ្ដើក។
វត្តព្រះធាតុ (រលួស)
យោងតាមឈ្មោះ«ព្រះធាតុ» គេអាចទាយដឹងថា ជាទីដែលធ្លាប់មានប្រាសាទបុរាណ។ ពិតណាស់ថា មិនមានប្រាសាទនៅសេសសល់ តែសំណល់វត្ថុបុរាណជាច្រើន ដែលតាមការសន្និដ្ឋាននៅទីនេះ មិនមែនមានប្រាសាទតែមួយនោះទេ ព្រោះមានផ្ដែរជាច្រើនផ្ទាំងសម័យកាលខុសៗគ្នា រូបចម្លាក់ និងសន្លឹកសីមាសម័យកណ្ដាលជាច្រើនផងដែរ។ បច្ចុប្បន្នគេបានសង់រោងមួយដាក់វត្ថ...