គ្រឹះប្រាសាទឈូក, គ្រឹះប្រាសាទវត្តខ្នារបស្ចិមគិរី
ប្រាសាទនេះលំបាកនឹងកំណត់អាយុកាលកសាង ប្រហែលជានៅសម័យកោះកេរ ហើយបានជួសជុលបន្ថែមនៅសម័យក្រោយ។ ប្រាសាទសង់ពីថ្មភក់ (អាចមានឥដ្ឋ?) មានប្រាង្គទោល សង់លើទីទួល ស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តដែលមានបន្សល់ត្រឹមសំណល់ត្រឹមគ្រឿងសំណង់ខ្លះប៉ុណ្ណោះ។
គ្រឹះប្រាសាទបាដើម
ប្រាសាទបាដើម ស្ថិតនៅតាមបណ្ដោយដងទន្លេសេសានជិតវត្តចេតិយារាម។ គួរកត់សម្គាល់ថា ព្រះវិហារវត្តនៅតំបន់នេះមានរចនាបថឡាវ ដែលមានទំហំតូចជាងព្រះវិហារខ្មែរ។ បាឌឿម ជាពាក្សភាសាឡាវ មានន័យថាឪពុកដើម ដែលត្រូវនឹងពាក្យថា បាដើម។ នៅច្រាំងទន្លេមេគង្គក៏ធាប់មានប្រាសាទមួយឈ្មោះ បាចុង ដែរ ប៉ុន្តែគួរឱ្យស្ដាយបា្រសាទបាចុងត្រូវបានច្...
គ្រឹះប្រាសាទសង្ខះ, គ្រឹះប្រាសាទសង្កាស
ប្រាសាទសល់តែខ្លោងទ្វារ ផ្ដែរ និងជើងទម្រ ធ្វើពីថ្មភក់ ដែលទីនេះធ្លាប់ជាប្រាសាទឥដ្ឋមានប៉មចំនួន៣ មានច្រកចូលពីខាងកើត ហ៊ុំព័ទ្ធដោយគូទឹកនិងមានស្រះមួយស្ថិតនៅខាងកើតប្រាសាទ។ ប្រាសាទនេះសង់ឡើងក្នុងកំឡុងស.វ.ទី១១ ក្នុងរាជព្រះបាទស្រីសូរ្យវរ្ម័នទី១ ឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា។ យោងតាមសិលាចារឹកប្រាសាទព្រះនេត្រព្រះK215 តំ...
គ្រឹះប្រាសាទសក់ក្រអូប, គ្រឹះប្រាសាទរំសាយសក់
ស្ថិតនៅខាងលិចប្រាសាទបីមានប្រាសាទមួយមានរាងជាខឿន នៅសល់ក្លោងទ្វារ និងផ្ដែរ ព្រមទាំងមានតម្កល់សិវលិង្គមួយ។ តាមបញ្ជីរបស់ CISARK បានចុះឈ្មោះថាប្រាសាទរំសាយសក់។ ប្រាសាទស្ថិតនៅក្នុងរចនាបថបាខែង។
គ្រឹះប្រាសាទដងទង់ (កោះកេរ)
ប្រាសាទនេះកសាងក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤ នាសតវត្សរ៍ទី១០។ គ្រឹះប្រាសាទមានប្រាង្គរាងចតុកោណកែងធ្វើពីឥដ្ឋលំអដោយថ្មភក់លាតសន្ឋឹងកើត-លិចនិងបែរមុខទៅកើតឆៀងខាងជើង ដែលបាក់រលំអស់សល់តែខ្លោងទ្វារ។ ស៊ុមទ្វារថ្មភក់ដែលមានសសរពេជ្រប្រាំបីជ្រុងទ្រផ្ដែមួយផ្ទាំង។ ប្រាង្គនេះលំអដោយទ្វារបញ្ឆោតតាមជ្រុង ដទៃផ្សេងទៀតហើយសង់...
គ្រឹះប្រាសាទតាពេជ្រ
ប្រាសាទតាពេជ្រ គុកតាពេជ ឬ ទួលតាពេជ្រ មានរឿងនិទានស្រដៀងនិងរឿងភ្នំប្រុសភ្នំស្រី ដែលតំណាលពីតាពេជ្រនិងយាយស្រីបានភ្នាល់គ្នាកសាងប្រាសាទដោយសន្មតថា អ្នកឈ្នះនិងបង្ហោះគោមជាសញ្ញាបញ្ជាក់ថាបានកសាងរួចរាល់។ ពេលនោះតាពេជ្រ គិតថាខាងយាយស្រីជាមនុស្សស្រីមិនមានកម្លាំងអាចសង់លឿនជាងបុរសឡើយ ម្ល៉ោះហើយតាពេជ្រក៏នៅលេងអុកសិន។ ពេល...
វត្តច្រណូក
វត្តច្រណូកជាទីតាំងដែលមានសំណល់ប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់អ្នកស្រាវជ្រាវ ដោយមានរក្សាទុកសិលាចារឹកមួយផ្ទាំងយកមកពីទួលបល្ល័ង្ក ដែលនៅជិតទីនោះ។ សិលាចារឹកចុះលេខ
គ្រឹះប្រាសាទភ្នំបារៀង
អ្នកស្រុកនៅទីនោះធ្លាប់ចងចាំរឿងព្រេងពីរដែលនិទានអំពីការហៅឈ្មោះភ្នំនេះថា "ភ្នំ បារៀង"។ រឿងព្រេងនោះតំណាលពីហ្វូងក្របីដែលក្របីបាធំមួយជាមេហ្វូង មានចិត្តឃោរឃៅមិនឱ្យមានកូនក្របីឈ្មោលណាមួយក្នុងហ្វូងនោះឡើយ គឺក្របីបានេះនឹងសម្លាប់ចោលទាំងអស់។ មេក្របីមួយក្បាលបានដឹងនិងរកមធ្យោបាយឱ្យកូនរបស់ខ្លួនបានរស់ពេលកើត ក៏បានភៀសខ្...
គ្រឹះប្រាសាទគោកបេង, ប្រាសាទវត្តជ័យព្រឹក្ស
ប្រាសាទស្ថិតក្នុងបរិវេណវត្តគោកបេង ដែលសង់ឡើងនៅចុងសតវត្សរ៍ទី១០ បើយោងតាមប្រវត្តិប្រាសាទនេះ ថាជាស្នាដៃរបស់មេទ័ពម្នាក់តាមបញ្ជារបស់ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៤។ គាត់មានឈ្មោះ គោក ហើយនៅជិតប្រាសាទនេះមានដើមឈើបេងមួយយ៉ាងធំ ទើបបានជាគេដាក់ឈ្មោះប្រាសាទនេះថា ប្រាសាទគោកបេង។ ប្រាសាទរងការខូចខាតបាក់រលំ ហើយសព្វថ្ងៃនេះលើទីទួលនោះ...
វត្តអង្គរភ្នំខ្លុង, វត្តសិលារតនារាម
វត្តអង្គរភ្នំខ្លុង សិ្ថតនៅតាមបណ្ដោយព្រែកស្រែអំបិលមានសំណល់គំនរថ្មបាយក្រៀម ដែលមានការយល់ច្រឡំថាជាប្រាសាទសម័យអង្គរ។ សណ្ឋានប្រាសាទជាចេតិយនៅលើទីតាំងប្រាសាទចាស់ ដោយទីតាំងនោះមានជាកំពែងសាងពីថ្មបាយក្រៀមព័ទ្ធជុំវិញ។ ថ្មបាយក្រៀមជាកំពែងនោះមានទំហំធំៗ ស្រដៀងទៅនឹងថ្មបាយក្រៀមជាកំពែងប្រាសាទនៅសម័យអង្គរ ដែលថ្មនោះ គួរតែ...
ចេតិយព្រះចន្ទរាជានិងរូបព្រះបាទ
នៅលើកូនភ្នំមួយប៉ែកអគ្នេយ៍នៃភ្នំអដ្ឋរស ដែលអាចទៅដល់ ដោយចូលតាមវត្តធម្មកេរ្តិ៍ មានព្រះចេតិយរបស់ព្រះចន្ទរាជា ដែលជាក្សត្រមួយអង្គដែលមានស្នាព្រះហស្ថដោយការកសាងក្រុងលង្វែក ហើយបន្តការងារចម្លាក់នៅជ្រុងខាងត្បូងនៃប្រាសាទអង្គរវត្តដែលឆ្លាក់មិនទាន់រួច។ នៅជិតនោះមានដុំថ្មដែលជាចម្លាក់ព្រះបាទ និងវិហារមួយដែលធ្លាក់រងការទម...
គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង
ឈ្មោះរបស់ប្រាសាទនេះអ្នកស្រុកហៅថា «ប្រាសាទប្រាំបីល្វែង» ប៉ុន្តែមិនដឹងជាមានមូលហេតុយ៉ាងណា គេបានហៅឈ្មោះជាផ្លូវការថា «ប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង» ទៅវិញ។ ប្រាសាទនេះត្រូវបានកសាងឡើងដោយព្រះបាទជ័យវរ័ន្មទី១ ក្នុងសតវត្សទី៦-៧ ដើម្បីឧទ្ទិសចំពោះសាសនាព្រហ្មញ្ញសាសនា។ គ្រឹះប្រាសាទប្រាំបីល្វែងស្ថិតនៅជិតផ្លូវក្នុងព្រៃ ហើយត្រ...
វត្តក្រឡោង
វត្តដែលប្រកបដោយព្រះវិហារនិងឧបដ្ឋានសាលាដ៏ស្រស់ស្អាតមួយនេះ មានរក្សាទុកនូវសិលាចារឹកពីរផ្ទាំង ដែលគេបានដាក់តាំងនៅចំពីខាងមុខព្រះវិហារតែម្ដង។ គឺជាសិលាចារឹកសម័យកណ្ដាល ដែលបានចាក់ភ្ជាប់ ទៅនឹងជើងទម្រ លើខឿនអមសងខាងផ្លូវចូលព្រះវិហារ។
គ្រឹះប្រាសាទស្វាយដំណាក់
គ្រឹះថ្មបាយក្រៀមសង់ជាលានមួយ តាមលក្ខណៈសំណង់ដូចជាគ្រឹះប្រាសាទកប់គងដែរ ពោលគឺមានសំណង់ឈើនៅពីលើ។ ទីនេះមាននៅសល់បល្ល័ង្ក៤សម្រាប់តំកល់រូបបដិមានិងមានសិលាចារឹកចុះលេខ K.១៥៨។
អ្នកតាចាស់ស្រុក
រោងអ្នកតាក្នុងភូមិមួយស្ថិតនៅជិតខ្លោងទ្វារវត្ត មានតម្កល់ផ្ដែរបុរាណមួយនៅល្អប្រណិត ដែលតាមសំដីអ្នកស្រុកនៅទីនោះ គឺមាននៅទីនេះតាំងពីយូរមកហើយ។ ទីតាំងមានសណ្ឋានជាទីទួលព័ទ្ធជុំវិញដាយកសិន្ធុ ហើយត្រូវលុបបាត់បន្តិចម្ដង ក្លាយជាផ្លូវទឹកអមផ្លូវចូលភូមិទៅវិញ។ ក្រៅពីផ្ដែរនៅមានបំណែកថ្មបុរាណផ្សេងៗនៅទីនោះដែរ។
គ្រឹះប្រាសាទវត្តប្រាសាទ, អារក្សថាឡូ
ទីនេះជាគ្រឹះប្រាសាទចាស់ដែលរលំបាក់បែក ហើយត្រូវបានកសាងព្រះវិហារពីលើ។ នៅក្នុងទីវត្តមានសំណល់ចាស់នៃប្រាសាទបុរាណនេះជាច្រើន ដូចជាផ្ដែរ បល្ល័ង្ក ចម្លាក់ធ្វើពីថ្មភក់ពណ៌ផ្កាឈូក។
គ្រឹះប្រាសាទចៅកំម៉ុន
គ្រឹះប្រាសាទក្នុងស្រុកជាំក្សាន្តក្នុងជម្រៅព្រៃមិនទាន់រុករានលំបាកនឹងទៅដល់។ នៅទីទួលនេះមានត្រឹមតែថ្មបាយក្រៀមមួយចំនួនតែប៉ុណ្ណោះ។ គួរកត់សម្គាល់ថាក្រៅពីគ្រឹះប្រាសាទនេះនៅជុំវិញក៏មានគ្រឹះប្រាសាទបាក់បែកជាច្រើនទៀតផងដែរ។
ទួលអារក្សភូមិវាល
ទួលនេះជាទីសក្ការៈបូជារបស់អ្នកភូមិដែលមានសង់ជាសាលាឆទាននិងមានតូបអ្នកតាមួយ ដែលតម្កល់វត្ថុបុរាណមួយចំនួន ដូចជាសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង K726 រៀបរាប់ពីដីក្នុងតំបន់នេះហើយនិងបល្ល័ង្កព្រមទាំងបំណែកវត្ថុបុរាណដទៃទៀត។
គ្រឹះប្រាសាទជើងទៀន
ប្រាសាទត្រូវបាត់រូបរាងអស់នៅសល់តែកំពែងព័ទ្ធជុំវិញ។ តាមឯកសាររបស់សាលាបារាំងចុងបូព៌ា ប្រាសាទមានកំពែងពីរជាន់និងប្រាង្គ៣និងហោត្រៃឥដ្ឋមួយ។
វត្តគិរីស្ដេចគង់
សិលាចារឹក«សុវណ្ណភូមិ» ក្នុងវត្តគិរីស្ដេចគង់ ចារនៅស.វ.ទី៧ លេខ k១៤១៩ មានចារឹកពាក្យដ៏សំខាន់បំផុតថា «សុវណ្ណភូមិ» នោះ ត្រូវបានរកឃើញវិញហើយ នាថ្ងៃទី១០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៨កន្លងទៅនេះ ក្រោយព្រះគ្រូ ចៅអធិការវត្តគិរីស្ដេងគង់ ព្រមប្រគល់ជូនអាជ្ញាធរដើម្បីយកមកតម្កល់ទុកជាសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌជាតិ នៅសារមន្ទីរជាតិ រាជធានីភ្ន...
គ្រឹះប្រាសាទចារ, គ្រឹះប្រាសាទនាងពួន
ប្រភេទប្រាសាទឥដ្ឋមានគ្រឹះសង់ពីថ្មបាយក្រៀមនិងមានសិលាចារឹកមួយផ្ទាំង ទម្រ បដិមា បំណែកផ្តែរ និងបំណែកមេទ្វារ។